اصول گودبرداری به مراحل حفاری زمین برای آغاز ساخت و ساز با بکار بردن مقررات و ضوابط ساختمانی گفته می‌شود. فرایند گودبرداری آن چنان مهم است که تعداد زیادی از ساخت و سازهای شهری باید تمامی اصول و ضوابط مهندسی آن را رعایت کنند. هر یک از نکات قید شده در اصول گودبرداری برای حفظ جان اشخاص و سالم بودن ساختمان در هنگام کار رعایت می‌شود. گودبرداری به معنی منتقل کردن سنگ، خاک یا دیگر مواد با ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی است تا بتوان به تراز مستحکم و پایین‌تر از سطح خیابان رسید.

انواع گودبرداری

گودبرداری به دو گروه مهاربندی و حفاظت نشده دسته‌بندی می‌شود. باید دقت کرد در نوع مهاربندی نشده شیب‌ها در خاک‌های چسبنده عاری از محافظ هستند که گودبرداری خاک بر اساس موقعیت مکانیکی خاک ایجاد می‌شوند. مقصود از ایمن‌سازی گودبرداری چیست؟

• حفاظت از جان اشخاص درون و بیرون از گود
• حفاظت از اموال درون و بیرون از گود
• تامین موقعیت ایمن و قابل اطمینان جهت اجرای عملیات

خطر رایج در گودبرداری

در پروژه‌های عمرانی جهت بنای ساختمان، ساخت جاده و تونل‌های زیرزمینی از انواع حفاری استفاده می‌شود. جهت انجام درست کار به روش ها، تجهیزات و ماشین آلات احتیاج است. پیش از آغاز فرایند خاکبرداری و گودبرداری می‌بایست مکان مورد نظر به صورت دقیق مورد بررسی قرار گیرد تا از مقدار خطرات اطمینان حاصل کرد. بعد از محاسبه و پیش بینی خطرات، مجریان پروژه اعمال مهندسی شده‌ای که در جهت اصول گودبرداری و فراهم کردن ایمنی لازم هستند را اجرا می‌کنند. خطرات رایج در گودبرداری شامل موارد زیر هستند.

1. ریزش گود و ساختمان همسایه بر روی کارکنان و گیر افتادن آن‌ها بر روی آوار به دلیل عدم توجه به ضوابط گودبرداری
2. پرتاب شدن مصالح و تاسیسات سنگین
3. آسیب دیدن تجهیزات زیرزمینی
4. نشت گاز، برق گرفتگی، جاری شدن سیل و انفجار
5. کاهش اکسیژن یا وجود آلودگی‌های مضر و قابل احتراق

جهت همانگی گودبرداری با گروه بزرگ رویش میتوانید با شماره 02186190451 در ارتباط باشید.

بازرسی‌ها و تهیه چک لیست‌ها در خصوص اصول گودبرداری

قبل از شروع کار پیمانکاری، پیمانکار باید اصول گودبرداری را مورد بازرسی انجام دهد. این بازرسی با استفاده از چک لیست ایمنی صورت می‌گیرد تا با پیش بینی خطرات قبل از موعد از ورود حوادث پیشگیری کرد. این اصول در قبل از گودبرداری و بعد از گودبرداری عبارتند از:

بررسی ایمنی پیش از گودبرداری

بررسی‌های لازم پیش از گودبرداری شامل موارد زیر هستند:

• اعلام اخطارهای ضروری در مورد خطرات متاثر از تخریب به اهالی ساختمان‌های همسایه

• بررسی وجود نشتی، ریزش گود و حرکت دیوارهای خاکی اطراف آن

• نصب داربست‌های فلزی و تورهای مناسب جهت بالا بردن امنیت و ایمنی برای افراد

• قرار دادن تابلو هشدار دهنده برای عبور نکردن عابرین و عدم پارک خودرو در مکان ساخت و ساز

• ارزیابی وجود دودکش، بازشو، داکت‌های تاسیساتی ساختمان‌های اطراف ساخت و ساز

• خراب کردن دیوارهای با وزن بالا اطراف گود و حصارکشی کردن آن

• ارزیابی ریزش آب از جداول، کانال ها، آبراه ها، فاضلاب معابر و تاسیسات انتقال آب

• پیدا کردن همه چاه‌های فاضلاب و پر کردن آن‌ها

بررسی ایمنی در زمان گودبرداری

در زمان گودبرداری باید به نکات ایمنی زیر توجه کرد:

• انجام فرایند گودبرداری بر اساس نقشه‌های اجرایی با روش دستی یا با ماشین آلات مخصوص

• دوری از مستقر کردن کانکس در کنار گود با رعایت فاصله لازم

• ارزیابی خطرات احتمالی در دوام ساختمان‌های مجاور و انجام اعمال ضروری جهت اجرای مهاربندی و ساختمان نگهبانی

• اجرای تجهیزات روشنایی پرنور و مجهز جهت گودبرداری در شب

• مشخص کردن موقعیت تجهیزات زیرزمینی

• خالی نکردن خاک در فواصل نیم متری از گود به سبب امکان ریزش همان خاک‌ها به داخل گود

• ارزیابی دوام و احتمال رانش خاک در فرایند عملیات اجرایی

• بکار بردن توری و حفاظ مناسب جهت پیشگیری از ریزش سیمان و خاک به درون گود برای حفاظت از جان کارگران

نکات ایمنی در حفاری

در چک لیست اصول گودبرداری باید به نکات زیر توجه کرد:

• ارزیابی شرایط اقلیمی بالاخص طوفان‌های بزرگ

• دور بودن نیروهای کار و کارکنان دیگر در زمان تخلیه و بارگیری خاک از ماشین آلات

• قرار دادن مکان قابل دسترس جهت حفظ ایمنی در حین خطر

• اجازه ندادن جهت وارد شدن به گود در زمان‌های غیر ضروری

• بکار بردن خطوط نجات و مهارهای ایمنی

• آموزش ضروری در مورد بکار بردن وسایل ایمنی

• استفاده از سیستم‌های هشدار و حمایتی

• تهیه وسایل کمک‌های اولیه برای کارگاه و ارائه آموزش کمک‌های اولیه به کارگران

• تهویه مناسب جهت پیشگیری از قرار گرفتن در معرض هوای خطرناک یا آتش‌زا

• بکارگیری تاسیسات حفاظت شخصی مانند لباس، کفش و کلاه ایمنی

• آگاهی دادن به کارکنان در مورد محل‌های خطوط آب، گاز، برق

مدارک مورد نیاز در چک لیست گودبرداری

جهت رعایت نکات گودبرداری باید مدارک زیر را در اختیار مراجع ذیصلاح قرار دهید و این مدارک را باید مهندس ناظر امضا و تایید کند.

• چک لیست بررسی خطر گودبرداری

• گزارش نقشه‌ها و طراحی اجرایی ایمنی گودبرداری به روش تاپ دان

• فرم تقاضای صدور جواز آغاز کار خاکی

• گزارش بررسی شرایط ساختمان‌های همسایه با طرح و مدارک نقشه و فراهم کردن ایمنی

• گزارش بازرسی و وضعیت گودبرداری

• گزارش بررسی شرایط ایمنی تجهیزات معابر

• نامه اعلام اخطار ایمنی

نشانه‌های خطرناک بودن گودبرداری

این نشانه‌ها اعلام می‌کنند که گودبرداری با خطر همراه است:

• حساس بودن ساختمان متاثر از سستی بنا در باربری

• زمان بر شدن گودبرداری

• ضعیف بودن ساختمان متاثر از تغییر شکل و نشت

• عیوب مرتبط با نوع خاک

• وجود آب زیرزمینی و سطحی

• عمق دار بودن گود و احتمال فشرده شدن توده خاکی

نحوه افزایش دوام گود بر حسب اصول گودبرداری

در خصوص اصول گودبرداری باید به روش‌های پایدارسازی و مهارسازی توجه کرد. این روش ها بر حسب ویژگی‌های پروژه، وضعیت خاک و احتیاجات محیطی انتخاب می‌شوند و عبارتند از:

1. روش مایل و المان‌های افقی
2. نحوه سپر کوبی
3. روش المان‌های کششی
4. روش انکراژ
5. روش شیب دار کردن
6. روش دیواره دیافراگمی
7. روش شمع‌های درجا
8. روش انکراژ
9. روش نیلینگ
10. روش خرپا
11. روش دوخت به پشت – پین‌گذاری
12. روش ساخت از بالا به پایین

خلاصه

اصول گودبرداری و ایمنی گود دسته‌ای از مقررات و ضوابطی هستند که برای حفاری درست و بالا بردن ایمنی کارکنان و کارگران بکار می‌روند. انجام این اصول قسمتی از وظیفه ارگان‌های اجرایی و نظارتی ساختمان هستند. اجرا نکردن این قوانین حفاری خاکی سبب خواهد شد تا جان کارکنان و عابرین در خطر باشد و صاحبان کار را با هزینه‌های بالای مالی و قضایی روبرو کند. در نتیجه بررسی و اجرای درست ضوابط و مقررات گودبرداری اصلی‌ترین کاری است که باید در عملیات ساختمان‌ سازی رعایت شود.

تدوین : زهره موحدی