*خطرات :  استنشاق میست ها ، بخارات رنگ ها، حلال ها و تینر می تواند موجب آسیب شود که میزان آن بستگی به ماهیت عوامل شیمیایی ، مقدار و نحوه تماس با آنها دارد.  بسیاری از آنها باعث آسیب پوست و چشم شده و یا ازطریق پوست جذب می شوند. میزان آسیب های فیزیکی به میزان موثر و قابل توجهی با استفاده از برنامه کاری مناسب و وسایل حفاظت فردی قابل کنترل می باشد. 

* ایمنی   وسایل فشار(کمپرسورها):   کمپرسورهایی که هنگام رنگ  کردن استفاده می شوند به علت تولید هوای فشرده خطرناک هستندبنابراین سرپرست مربوطه بایداز سالم بودن دستگاه اسپری و کمپرسوراطمینان حاصل نماید. در تمام انواع دستگاههای اسپری رنگ، بین کمپرسور و دستگاه  اسپری باید شیر تنظیم فشار نصب نمود ،بین شیر تنظیم فشار و ظرف تحت فشار رنگ نیز یک شیر اطمینان و یک گیج فشار باید قرارداد. سایر وسایل مورد استفاده نیز بایستی قبل از استفاده کنترل شوند تا از سالم بودن آنها اطمینان حاصل شود اختلاط  رنگ  : اختلاط رنگ باید در اتاقی که دارای تهویه مناسب بوده و اجزای آن از مواد مقاوم در برابر آتش و ضد جرقه ساخته شده اندصورت گیرد.

*نظافت :  نظافت خوب برای عملکرد ایمن در کارگاههای رنگ ضروری است . اتاق رنگ باید همیشه تمیز نگهداری شود. تمام حلال ها یا باقیمانده های رنگ باید در ظروف فلزی در بسته نگهداری شده و روی آنها برچسبی که محتویات ظروف را مشخص می کند نصب نمود . این ظروف روزانه باید به محل مناسب منتقل و محتویات آن تخلیه گردد.

*بهداشت  : (تماس پرسنل با مواد شیمیایی) حلال های آلی در صنایع رنگ کاربردهای فراوانی دارند. تمام حلالهای آلی بر روی اعصاب مرکزی و پوست اثر می گذارند. پرسنلی که با حلال های آلی کار می کنند بخارات آن را استنشاق کرده و پوست آنها در معرض تماس با این مواد قرار دارد. تماس پوست با حلالها ممکن است باعث در ماتیت یا بیماری هایی با حساسیت کم تا آسیبهای جدی شود.

*وسایل حفاظت فردی :پرسنلی که با حلال ها کار می کنند باید لباس کار مناسب پوشیده و در صورت نیازاز ماسک استفاده نمایند. صورت ، چشم و دستهای خود را بصورت مناسبی بپوشانند. جهت به حداقل رساندن تماس بدن با مواد شیمیایی ، می توان لباس کار را مجدداًتعویض نمود.

*حفاظت از دستگاه تنفّسی  :   برای رنگها و موادشیمیایی مختلف وسایل حفاظتی ویژه ای وجود دارد که جهت انتخاب آنها باید با کارشناس بهداشت وایمنی مشورت نمود.

*بهداشت فردی  :  دستها وصورت باید همیشه عاری ازمواد شیمیایی بوده و در صورت آلوده شدن لباس ها، آنها را تعویض نمود.از تماس دست آلوده یا اشیای آلوده بادهان جلوگیری شود . در اتاق رنگ، خوردن و آشامیدن ممنوع است . 

*آلودگی آب وهوا  ( جلوگیری از آلودگی) :    عملیات رنگ کاری می تواند موجب آلودگی آب و هوای محیط شود و مناطقی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. ضایعات جامد، مایع و گاز ناشی ازعملیات رنگ بایستی مطابق قوانین حفاظت محیط زیست نابود شوند

*مواد آتشگیر :    محلی که مایعات آتشگیر یا قابل انفجار سر ریز شده باید به سرعت تمیز شود وسایل تولیدجرقه رااز محل خارج و هوای محیط کاملا تهویه گردد و اقدامات لازم جهت برطرف کردن آلودگی انجام گیرد. نباید اجازه داد مایعات قابل اشتعال وارد محیط های بسته و محصور نظیر فاضلاب ها شود زیرا امکان انفجار وجود دارد. 

*جلوگیری و محافظت از آتش سوزی : مراحلی از عملیات رنگ کاری که احتمال آتش سوزی دارندعبارتنداز : خشک کردن حلال و بکاربردن رنگ با دستگاه اسپری کننده رنگ های خاص ، لاک والکل ، روغن جلا، لاک صدفی ، حلال ها و تینرها به شدت آتشگیرند. بقیه مواد تحت شرایط خاصی آتش می گیرند. جهت کنترل ، این مواد را دسته بندی می کنند اسپری کردن رنگ : موادی که دمای اشتعال کمتراز140فارنهایت دارند بایستی به دقت جابجا شوند و این موارد و نکات ایمنی در مورد مواد با نقطه اشتعال بیشتر از140 فارنهایت رعایت شود.

* اسپرینکلرها: اسپرینکلرهای نصب شده در اتاق  اسپری رنگ باید مطابق با استاندارد باشد

*خاموش کننده های دستی :  خاموش کننده های قابل حمل بایستی نزدیک مکانهایی که  اسپری رنگ می شود نصب گردد. اداره ایمنی و بهداشت نوع خاموش کننده های مناسب را تعیین می کند

* سیستم های تهویه :1- سیستم های تهویه بایستی مطابق با استاندارد سیستم های تهویه ای باشد. 2- فن : پره های فن و محفظه آن باید ضد جرقه باشند و فضای کافی جهت ممانعت از اصطکاک و آتش سوزی وجود داشته باشد. پره های فن باید روی شفت محکم نصب شود تا زمانی که فن با تمام ظرفیت کار می کند، یکپارچگی و تعادل آن به هم نخورد. 3- دریچه های خروج هوا : این دریچه ها جهت محافظت از آسیب های مکانیکی ، باید بطور مناسب حفاظ شوند و بطور نرمال حداقل به فاصله 18اینچ ازمواد قابل انفجار فاصله داشته باشند. دریچه هاباید بطور متناوب و مرتب بازدید شوند تا اگر ذرات رنگ و مواد دیگر در آنها وجود داشت ، تمیز شوند. 4- اگزوز: هوای خارج شده از دستگاه  اسپری رنگ باید به نحوی به خارج هدایت شود که در مسیر خروج هوای محیط را آلوده نکند5- موتورها: موتورهای الکتریکی فن ها را نباید داخل دریچه ها قرار داد . تسمه ها نباید داخل دریچه ها باشند مگر اینکه تسمه و پولی ها حفاظ مناسب داشته باشند.

* انبار وجابجایی :1- رنگ، لاک و الکل ، تینر ، حلال ها و سایر مایعات قابل اشتعال و احتراق باید به اندازه مصرف روزانه در سالن نگهداری شوند. - این مایعات باید در ساختمانی مجزااز سایر ساختمانها انبار شوند یا در اتاق هایی که به صورت ویژه و مناسب برای این مواد طراحی و ساخته شده اند ، نگهداری گردند. - نگهداری حلال ها در ظروف در باز ممنوع است از ظروف در باز فقط در زمان تمیز کردن موادرنگی می توان استفاده کردوبعداز آن ، این مواد باید به ظروف در بسته منتقل شوند. - مایعات قابل اشتعال و احتراق را باید در ظروف مقاوم در برابر آتش سوزی و ضد جرقه نگهداری نمود 2- ظروف نگهداری:    ظروف نگهداری و حمل ونقل مایعات قابل احتراق و اشتعال باید در بسته ، قابل حمل و ایمن باشند. ظروف در باز یا شیشه ای برای این کار مناسب نیستند. رعایت موارد ایمنی جهت ممانعت از پخش شدن مواد در محیط الزامی است3-  هنگام انتقال مایعات از یک ظرف به ظرف دیگر ، هر دو ظرف باید اتصال زمین داشته باشند، این کار ازایجاد جرقه الکتریکی جلوگیری می کند. (در حین انتقال الکتریسیته ساکن روی ظروف جمع می شود.

* موارد الکتریکی :1- سیم کشی ها و تجهیزات برقی باید مطابق با استاندارد های مربوطه باشند، سیم کشی ها باید داخل دریچه فلزی واز نوع کابل های مناسب انتخاب شوند . روش های مختلفی برای سیم کشی در منطقه اسپری رنگ وجود دارد2- تجهیزات الکتریکی : تجهیزات الکتریکی در منطقه کار بایداز نوع ضد جرقه و مطابق با استاندارد باشند3- اتصال زمین تمام قطعات فلزی ، اتاق  اسپری رنگ و دریچه های خروجی موجود که شامل مایعات قابل اشتعال یا احتراق هستندباید اتصال زمین داشته باشند. 

   *سیستم اسپری رنگ بدون هوا:1- پیستوله  اسپری رنگ بدون هوا را هرگز روی بدن نگیرید، زیرا در عملیات مذکور که رنگ با فشار بالایی از پیستوله خارج می شود ممکن است باعث ضایعات پوستی شود2- تا قبل از کاهش فشار و بستن شیر خط اصلی ، پیستوله دستگاه اسپری یا شیلنگ را نبایداز پمپ جدا نمود3- هنگام تعویض بخشهایی از دستگاه اسپری ، پیستوله را پاکیزه نگه دارید وانگشتان خود راازروی ماشه بردارید ، پیستوله ها باید دارای حفاظ ماشه و قفل باشند4- کلیه اتصالات را کنترل کنید تااز محکم بسته شدن آنها و نداشتن نشتی اطمینان حاصل شود . شیلنگ مایعات باید به گونه ای باشد که تحمل فشار بالا را داشته باشد. 5- شیلنگ را کنترل کنید تااز سالم بودن و محکم بسته شدن و نداشتن نشتی اطمینان حاصل نمائید ، شیلنگ ها نباید با قسمتهای متحرک ماشین آلات تماس داشته باشند6- هرگز برای تمیز کردن سر پیستوله از انگشت دست استفاده نکنید زیرا این کار موجب آسیب های پوستی می شود.7- سطحی که رنگ می شود مثل دیوارها باید همانند پیستوله دارای اتصال زمین باشد تااز ایجاد الکتریسیته ساکن جلوگیری شود8- اپراتور بایداز عینک حفاظتی و دستکش استفاده نمایند.

نویسنده : رضا نازی اقدم